Als Bitcoin een ommuurde stad is, dan is de hoogte van de hashrate de hoogte van de muren. Iets concreter: het Bitcoinnetwerk is een database waarvan het recht om data toe te voegen alleen voorbehouden is aan partijen die voldoende rekenkracht kunnen en willen opbrengen. De opgetelde rekenkracht die deze miners wereldwijd op een bepaald moment inzetten, is de hashrate.

Een hoge hashrate betekent meer stroomverbruik en een veiliger netwerk. Want hoe hoger de hashrate, des te hoger de kosten om een kans te hebben om een block te kunnen minen. Om het netwerk te saboteren, moet je als kwaadwillende partij gedurende langere tijd meer dan 50% van de hashrate kunnen mobiliseren. Dat is met de huidige hashrate een logistieke organisatie die maanden of jaren zou kosten en meer dan 10 miljard dollar.

Wat is hashen?

Het ‘hashen’ is in feite het herhaaldelijk proberen te raden van een enorm groot willekeurig getal. De miner die dit als eerste goed raadt, krijgt de eer om een block transacties toe te voegen en, nog interessanter, de block reward: op dit moment 6.25 Bitcoin, of tegen de huidige prijs ongeveer 300.000 dollar.

De uitgifte van Bitcoin mag niet te snel (of te traag) gaan, maar moet in blokken van 10 minuten verlopen. Om dat vast te houden wordt de 'difficulty' van het netwerk elke twee weken – om precies te zijn elke 2.016 blocks - opnieuw gecalibreerd. Dit heet de difficulty adjustment. Afhankelijk van de ontwikkeling van de hashrate, wordt het makkelijker of moeilijker gemaakt om de target hash te raden. Zo blijft de gemiddelde tijd die nodig is om een block te minen over de lange duur constant.

Bitcoin en andere cryptomunten uit de beginjaren zijn allemaal gebaseerd op dit principe van hashpower of anders gezegd: proof-of-work. Je zou kunnen denken: waarom zo moeilijk doen en al die energie verspild? De oorsprong van proof-of-work kan dit duidelijk maken. In de jaren negentig werd proof-of-work voorgesteld als oplossing tegen denial-of-service aanvallen en spam e-mail. Als het versturen van een e-mail niet meer gratis is maar een klein beetje processortijd en dus geld kost, wordt het voor verzenders van miljoenen spam mails niet meer rendabel om door te gaan met hun praktijken. Proof-of-work stimuleert kortom het eerlijke gebruik van een communicatienetwerk, zonder daarbij een scheidsrechter nodig te hebben.

Overigens is proof-of-work uiteindelijk niet gebruikt voor e-mailnetwerken. Google is voor Gmail de centrale autoriteit die bepaalt of jouw mail spam is of niet. Bitcoin werkt zo nadrukkelijk niet: het is gedecentraliseerd. We willen namelijk juist géén centrale bank die bepaalt welke transacties geldig zijn en welke niet. Maar daarvoor moeten die miners zich dus wel een ongeluk hashen.

De correlatie met de prijs

De hashrate is een maat voor de veiligheid van het netwerk en het geloof van de miners in een gezonde prijsontwikkeling. Het is een van de belangrijkste graadmeters op het dashboard van het Bitcoinnetwerk.

Als de Bitcoinprijs hoog is, kunnen miners goed geld verdienen met hun block rewards, ook na aftrek van de kosten van hun apparatuur en elektriciteitsrekening. Een hoge prijs is een stimulans voor meer miners om zich aan te sluiten. Zo blijft de Bitcoinprijs nooit lang uit evenwicht met de collectieve kosten die miners maken. Toch kan dit tijdelijk wel gebeuren. Bijvoorbeeld in mei 2021, toen China een verbod op mining instelde. De lokale miners – op dat moment verantwoordelijk voor grofweg de helft van de totale hashrate ter wereld – pakten hun biezen. De hashrate daalde van 170 exahash per seonde naar onder de 90 exahash per seconde (exa is een 1 met achttien nullen oftewel een miljard keer een miljard). Het duurde maar een half jaar voordat de hashrate weer ongeveer terug was op het oude niveau. Met name de Verenigde Staten verwelkomde de verweesde miners met open armen. Het Bitcoinnetwerk had weer eens zijn veerkracht getoond.