Generatieve kunst (generative art) is kunst gemaakt door een autonoom systeem. Of preciezer gezegd, de samenwerking tussen een mens en een machine of algoritme. Het is een vorm van kunstcreatie die veel voorkomt in de NFT-markt. Het verklaart de numerieke opsomming van collecties en de 'familiegelijkenis' tussen de afzonderlijke NFTs binnen een collectie.

Om een collectie van duizend of zelfs tienduizend kunstwerken te maken, kan een kunstenaar wel wat hulp van een algoritme gebruiken:

1. Bepaal een aantal eigenschappen.
2. Bepaal per eigenschap het aantal varianten.
3. Mixen en munten maar!

NFT-collecties gebaseerd op generatieve principes zijn er zowel in chique als minder chique varianten. De abstracte collecties van bijvoorbeeld de Fidenza's zijn meer 'high brow', terwijl de profielfoto-kunst zoals Bored Apes of Moonbirds meer voor de gewone man zijn - mits die gewone man een flinke zak ETH voorradig heeft ... in alle gevallen gaat het om het willekeurig verdelen van eigenschappen over tot wel tienduizend exemplaren.

Geschiedenis van generatieve kunst

NFT-projecten zijn allerminst de eerste voorbeelden van het gebruik van generatieve kunst.

In de jaren zestig zetten de eerste kunstenaars computers in om kunst te creëren. Maar ook voor die tijd bestond generatieve kunst al in andere vormen. Zo had je in de achttiende eeuw het populaire 'muzikale dobbelspel', waarbij een muziekstukje werd gecomponeerd op basis van het herhaaldelijk gooien van een dobbelsteen.

Generatieve kunstprojecten in NFT-land

Het proces van het munten van NFTs geeft een interessante draai aan generatieve kunst. De creatie gebeurt door een smart contract op bijvoorbeeld Ethereum een aantal stappen te laten doorlopen. Daarbij kan ook het walletadres van degene die de NFT munt als inputvariabele gebruikt worden. Dit zorgt voor een speels element van willekeur.

De pioniers: Autoglyphs

Nadat in 2018 de eerste generatieve art gemunt werd op Ethereum, kwam Larva Labs in 2019 met de Autoglyphs. Het wordt beschouwd als het eerste generatieve kunst-project op de blockchain. Intussen heeft de collectie op OpenSea een totaal handelsvolume van bijna 20.000 ETH bereikt. De bodemprijs is 189 ETH bij dit schrijven. Wat de Autoglyphs uniek maakt, is dat de informatie die nodig is om de afbeelding te genereren op de blockchain staat. Dat verklaart waarom de afbeeldingen zo 'kaal' zijn: er moest heel zuinig worden omgegaan met de hoeveelheid data. De meeste NFT's zijn, anders dan de autoglyphen, alleen 'pointers' die wijzen naar het kunstwerk, dat elders is opgeslagen.

De Fidenza's

Fidenza's van Tyler Hobbs is misschien wel de bekendste generatieve kunst-collectie. In juni 2021 werden er op Art Blocks 999 exemplaren gemunt voor 0.17 ETH. Inmiddels is de bodemprijs ruim 80 ETH.

Hobbs werkte als computer scientist toen hij geïntigreerd raakte door Art Blocks (zie beneden). Hij besloot een eigen collectie te maken, geïnspireerd op de abstracte expressionist Francis Klein. Volgens Hobbs is het met Fidenza's algoritme gelukt om steeds verrassende exemplaren te munten. De kunst is volgens hem om voldoende variëteit mogelijk te maken. Zo is elk exemplaar verrassend, zonder dat het een chaos wordt. Dat is het smalle koord waarop generatieve kunst moet lopen.

Art Blocks: dé NFT-werkplaats voor generatieve kunst

Art Blocks is een online NFT-werkplaats die zich helemaal richt op generatieve kunst. Opgericht in 2020, heeft de marktplaats als doel om puur programmeerbare kunst een plek te geven, zowel afbeeldingen als filmpjes.

Kunstenaars kunnen er zelf creëren, waarbij ze zelf meerdere parameters (eigenschappen) kunnen kiezen. Het munten van de NFT's gebeurt op Ethereum. Gebruikers van het platform betalen met Ethereum als ze een NFT (of meerdere) uit een nieuwe collectie munten.

Naast de zogenaamde factory waar iedereen mag creëren, is er ook een collectie die is gecureerd door Art Blocks zelf. Die gecureerde collectie is verantwoordelijk voor de meeste omzet.