Bitcoin is digitaal geld. Maar die bewering is alsof je zegt dat het internet een luxe bibliotheek is. We moeten ergens beginnen maar er is zo veel meer te vertellen! Een volgende stap is: Bitcoin is digitaal geld dat niet onder de controle van een regering valt.

Nog een stukje van de puzzel: dit digitale geld kun je over de hele wereld versturen, zonder noemenswaardige kosten en zonder dat iemand je eerst iemand toestemming hoeft te geven. Je hoeft niet te wachten tot na het weekend en je hoeft geen paspoort of adresbewijs te overhandigen om deel te nemen aan het netwerk. Het is echt peer-to-peer.

Het probleem en de uitvinding

In de computerwetenschap bestond sinds 1982 het 'Probleem van de Byzantijnse Generaals'. Met de komst van Bitcoin was het probleem opgelost. Waarom die naam? Stel je voor dat in de oudheid een stad belegerd moet worden. De generaals staan op grote afstand van elkaar en wachten op het commando om aan te vallen. Als zij van een koerier een briefje krijgen met daarop het woord: aanvallen - hoe weten zij dan dat dit een echt bericht is en geen vals bericht van de vijand?

Laten we dit eens vertalen naar het probleem van een betaalnetwerk. Hoe komen we tot overeenstemming in een gedecentraliseerd betaalnetwerk waarin niet iedereen elkaar kan vertrouwen? Dat was het probleem dat Satoshi Nakamoto, de pseudonieme bedenker van Bitcoin (en velen vóór hem of haar) wilde oplossen. Want een geldsysteem waarin iemand de baas is - daaraan kleven zoals bekend problemen. Geld op bankrekeningen kan bevroren worden.

Ook kan een centrale bank geld bijdrukken, waardoor je spaargeld minder waard wordt. Bitcoin (BTC) voorkomt beide zaken. Als bezitter van Bitcoin ben je echt de eigenaar van je geld. Niemand kan je transacties blokkeren, je tegoed bevriezen of zichzelf extra Bitcoin uitkeren en daardoor zorgen voor inflatie van de geldhoeveelheid.

Wat is de blockchain?

De blockchain is een keten van 'blokken' met nieuwe transacties. Elke tien minuten wordt er een blok toegevoegd van ongeveer 2000 transacties. Van die transactiegeschiedenis bestaan tienduizenden kopieën verspreid over de hele wereld. Elke zogenaamde node controleert kandidaat-transacties en zet elke tien minuten zijn goedkeuring onder een nieuwe transactieblok. Deze verspreiding zorgt ervoor dat er niet één centraal punt is dat een regering zou kunnen aanvallen. Hetzelfde geldt voor de miners (zie beneden).

De Bitcoin blockchain is dus een transactiegeschiedenis: een online database die elke tien minuten geüpdatet wordt. Op zich niet heel revolutionair, zou je kunnen denken. Het ingenieuze is de manier waarop Bitcoin ervoor zorgt dat er geen transacties gewijzigd kunnen worden. Hoe dieper een transactieblok 'bedolven' wordt onder andere, des te onwaarschijnlijker wordt het dat de transacties nog kunnen worden aangepast.

Hoe werkt dit? De blokken in de blockchain zijn aan elkaar gelinkt met 'hashes' - een soort digitale vingerafdrukken. Het hashen is wat miners doen en dit kost veel energie: het is het oplossen van een ingewikkelde cryptografische puzzel. En omdat de hash van een blok mede afhangt van de transactiedata in het blok, kun je niet knoeien met de transacties in een blok zonder dat de hash verandert en de keten verbroken zou worden.

Daarom is het na een bepaalde 'diepte' van blokken praktisch niet meer te doen om transacties nog te veranderen: het zou te veel rekenkracht kosten. Vergelijk het met de bouw van een wolkenkrabber. Je kunt de muren van de vierde verdieping lastig veranderen als de bouw al gevorderd is tot de tiende verdieping. Dat is het principe van proof-of-work: Het garandeert de onveranderlijkheid van de transactiegeschiedenis.

Waarom zou ik Bitcoin kopen?

Tegenwoordig kopen allerlei soorten partijen Bitcoin. Niet alleen particulieren maar ook bedrijven, traditionele financiële instellingen en zelfs landen. Iedereen zal je een iets andere reden geven waarom ze tot die keus zijn overgaan. Maar de redenen voeren altijd terug tot wat Bitcoin de uitvinding in de kern is. Namelijk een manier om geld op te slaan en te verhandelen zonder dat een centrale autoriteit daar iets aan kan veranderen of de waarde ervan kan manipuleren.

Een paar voorbeelden:

• Tijdens de oorlog in Oekraïne stopten de pinautomaten met werken. Oekraïense vluchtelingen gebruikten Bitcoin om hun geld de grens over te krijgen naar Europa.
• Van mensen uit Nigeria werden bankrekeningen bevroren omdat ze protesteerden tegen politiegeweld. Ze gebruikten Bitcoin om te kunnen blijven functioneren.
• De bankrekeningen van Canadese truckers en hun supporters werden geblokkeerd door de Canadese regering. Dit gebeurde tijdens de protesten tegen het covid-beleid. Door Bitcoin-donaties te ontvangen, konden ze gefinancierd blijven.
• Het Amerikaanse beursgenoteerde bedrijf MicroStrategy kocht voor 5 miljard aan Bitcoin omdat het bedrijf de koopkracht van hun dollars in kas snel zag verwateren.
• El Salvador heeft geen eigen munteenheid en is voor dollars afhankelijk van IMF-leningen. Het wil deze afhankelijkheid van de dollar afbouwen en heeft daarom Bitcoin ingevoerd als wettig betaalmiddel en Bitcoin gekocht voor in de staatskas.
• Migranten waarvan de familie in het moederland geen bankrekening hebben, betalen om geld terug te sturen hoge transactiekosten. Met Bitcoin (op het Lightning Network) is het zo gedaan. In een app en bijna gratis.

In alle bovenstaande gevallen is het centrale thema: onafhankelijkheid. Het is een manier van het stallen van je geld zonder tegenpartijrisico. Een manier om een deel van je vermogen en transacties buiten het dominante en soms repressieve systeem te kunnen houden. 'Repressief': is dat geen groot woord voor Westerse samenlevingen? Niet per se. Geldcreatie door centrale banken zorgt voor de ontwaarding van ons spaargeld, ook in Westerse landen. Dat kan met tien of twintig procent of meer per jaar gaan. Een ongevraagde vorm van belasting op ons vermogen. Omdat de uitgave van nieuwe Bitcoins per protocol vaststaat (21 miljoen maximaal), hoef je je hier als bezitter van BTC geen zorgen om te maken.

Kan Bitcoin niet gekopieerd worden?

Er zijn inmiddels duizenden cryptomunten. Waarom is Bitcoin dan bijzonder? Kan het niet gekopieerd of verbeterd worden? Een kort antwoord is: ja, Bitcoin kan gekopieerd worden en veranderd worden. Dat is ook al vaak gebeurd. Het is immers een open source protocol. Maar geen enkele troonpretendent heeft ook maar bij benadering dezelfde populariteit gekregen als het origineel. Wel doen andere cryptoprojecten ander soorten dingen. Er ontstaan 'niches'.

Waarom blijft Bitcoin zo populair in vergelijking met de copycats? Vergelijk het met Wikipedia. Ik kan Wikipedia kopiëren en mijn eigen versie van deze encyclopedie succesvoller proberen te maken. De kans dat dat lukt, is niet groot. Er is namelijk al een Wikipedia. Waarom zouden alle schrijvers en ontwikkelaars - en alle websites die ernaar linken - plots voor mijn Wikipedia gaan werken?

In de eerste jaren in crypto werden er meerdere munten gelanceerd die een variant van Bitcoin waren waarbij bepaalde variabelen anders waren afgesteld - bijvoorbeeld het aantal transacties per blok. Ze hebben het succes van Bitcoin niet evenaard. Veel van de dingen die ze willen bereiken - zoals een hoger aantal snellere transacties - kan gebouwd worden op een laag 'bovenop' Bitcoin: het Lightning Network.

Er zijn weliswaar dingen die Bitcoin niet kan. Het is een vrij onflexibel, 'conservatief' protocol. Het is minder makkelijk programmeerbaar. Ethereum is het programmeerbare alternatief waaraan op een hoog tempo dingen aangepast worden. Maar daarmee heeft Ethereum nog niet wat Bitcoin is: onveranderbaar, hard geld.

Waar kan ik Bitcoin kopen?

Je kunt Bitcoin kopen bij een beurs of een broker. Een broker is een sterk gereguleerde firma die de dienst aanbiedt om cryptomunten te kopen of verkopen voor fiatgeld (euro's, dollars, etcetera). Een broker heeft meestal een prima klantenservice. Beurzen (exchanges) fungeren als tussenpersoon tussen kopers en verkopers. Ze bieden handelsparen (bijvoorbeeld BTC tegen ETH) aan en laten de markt de prijs bepalen. LiteBit is van oudsher een crypto broker en heeft nu een beurs in beta.

Hoe werken transacties?
Een andere optie is dat je je laat betalen in Bitcoin. Bij een beurs krijg je een Bitcoin wallet (adres) waarnaar iemand anders Bitcoin kan overmaken. Of je kunt een hardware wallet kopen (een soort usb-stick) of een software wallet (app) installeren. Ook naar dat adres kunnen andere mensen BTC overmaken.

Het doen van een Bitcoin-transactie is voor de gebruiker niet heel anders dan een bancaire transactie. In plaats van een bankrekeningnummer vul je een lang getal in, dat het adres is. Je bevestigt dit op je hardware wallet of - als je het op een beurs doet - door een verificatiecode op een Authenticator app of in je mail.

Meer lezen?

Hoe veilig is Bitcoin?

Wat betekent HODL?

Wat is de waarde van Bitcoin?

Wat zijn de voordelen van Bitcoin en andere crypto?

Is het energieverbruik van Bitcoin een probleem?